دانشگاه مازندران؛ دانشگاهي پيشرو در تاريخ نظام آموزش عالي ايران

عضو هيات علمي گروه تاريخ:

دانشگاه مازندران؛ دانشگاهي پيشرو در تاريخ  نظام آموزش عالي ايران

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، دکتر امامعلي شعباني عضو هيات علمي گروه تاريخ این دانشگاه، در یک یادداشت تحلیلی به مناسبت هفته نکوداشت دانشگاه مازندران، به بررسی تاریخچه تاسیس و روند پیشرفت این دانشگاه با توجه به شرایط مختلف پرداخت.

        متن کامل این یادداشت را در زیر مشاهده می‌کنید:

به‌نام خدا

      دانشگاه مازندران به عنوان دانشگاه مادر و نماد آموزش عالي استان مازندران داراي اهميت و جايگاهي است که متاسفانه اساسا به لحاظ تاريخي بدان پرداخته نشده است. ضرورتي مهم که بسياري از دانشگاه‌ها و حتي در سطوحي پایين‌تر از آن بدان توجه داشته‌اند. شايد غفلت مهم در برگزاري بزرگداشت نيم قرن فعاليت دانشگاه در اين امر بي‌تاثير نبوده است. گرچه ممکن است سال 1349، سال تاسيس ريشه و بنياد دانشگاه مازندران يعني مدرسه عالي علوم اقتصادي و اجتماعي بابلسر در قياس با ديگر دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالي چندان جلب توجه نکند، ليکن نبايستي ناديده گرفت که به لحاظ ايجاد مرکز آموزش عالي تخصصي به‌ويژه در رشته‌هاي اقتصادي(اقتصاد و حسابداري) و اجتماعي(حقوق کار) مي‌بايست اين دانشگاه را از پيشگامان آن در تاريخ نظام آموزش عالي ايران به شمار آورد. ضمن آن که برخورداري از اساتيد مجرب و کارآزموده و شاخص علمي در تراز  ملي و بين‌المللي[ عمدتا دانش‌آموخته فرانسه] هم‌چون دکتر عبدالحسين نوايي(مورخ مشهور و چهره ماندگار)، دکتر علي آبادي(معاون حقوقي دکتر محمد مصدق)، دکتر عباس فاروقي(دکترا در تاريخ و حقوق و نيز داماد احمدشاه قاجار)، دکتر عبدالرضا عدل طباطبايي(استاد اقتصاد و بنيانگذار دانشگاه)، دکتر جمال‌الدين عصار(استاد رياضيات)، دکتر محمود منتظر ظهور(استاد اقتصاد)، استاد علي بهواد(استاد برنامه‌ريزي)، دکتر ضياء‌الدين مجير شيباني(استاد بيمه)، دکتر مصطفي رفيع(استاد تامين اجتماعي)، استاد پرويز تاجداري(استاد آمار)، دکتر بهمن کياني(استاد اقتصاد)، پروفسور محسن هشترودي( رياضيدان معروف)، دکتر مهدي ملک(استاد اقتصاد) و چهره هاي شاخص ديگر، وزن و اعتبار ويژه‌اي بدان مي‌داده است. علاوه بر اين، اثرگذاري دانش آموختگان اين دانشگاه در سطوح مختلف مديريتي کشور به‌ويژه عرصه اقتصادي، از همان سال‌هاي نخست تاسيس بر اهميت و جايگاه آن بيش از پيش مي افزود. ضمن آن که نمي‌بايست نقش و جايگاه دانشگاه مازندران تاريخي يعني مدرسه عالي علوم اقتصادي و اجتماعي را در عرصه تحولات سياسي ايران و به‌خصوص جنبش دانشجويي ناديده گرفت. دانشجويان دانشگاه بابلسر از نحله‌ها و سلايق مختلف سياسي، نقش ممتازي در تاريخ تحولات سياسي ايران معاصر از جمله وقوع انقلاب اسلامي و فروپاشي نظام پهلوي داشتند. حتي نخستين شهيد انقلاب اسلامي شهرستان بابلسر، دانشجوي دانشگاه يعني ايوب معادي(دانشجوي رشته حسابداري) بود که در تظاهرات خردادماه سال 1357 به شهادت رسيد.

       افتخارات دانشگاه مازندران به لحاظ تاريخي در پيشتازي آن در عرصه تحصيلات تکميلي و نيز جذب دانشجويان بين‌الملل نيز قابل ذکر است. زيرا در سال 1354 شمسي، نخستين تجربه و در حقيقت، سنگ بناي يک دانشگاه تحصيلات تکميلي در جهت تربيت دانشجويان نخبه در فضا و کالبد فعلي دانشگاه مازندران رقم خورد. ده‌ها دانشجوي ايراني و خارجي در مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري تخصصي در رشته‌هاي مردم‌شناسي، شيمي، فيزيک و رياضيات در اين دانشگاه که به رضاشاه شهرت داشت، تحصيل مي‌کردند. دانشگاهي بر اساس الگوي آموزشي دانشگاه هاروارد( به‌عنوان يکي از پيشروترين دانشگاه‌ها در کلاس جهاني) با آزمايشگاه‌هاي پيشرفته طراحي گرديد و تعدادي از اساتيد آن نيز در اين دانشگاه تدريس مي‌کردند. دانشگاه تحصيلات تکميلي بابلسر، مهم‌ترين دانشگاه طرف قرارداد با دانشگاه هاروارد در ايران عصر پهلوي بود. 

       تجربه نخستين دانشگاه تحصيلات تکميلي در تاريخ نظام آموزش عالي ايران گرچه با عمر کوتاهش ناکام بود و در سال 1358 بنا به دلایلي منحل گرديد و دانشجويان آن به دانشگاه‌هاي تهران انتقال يافتند، ليکن اين افتخار تاريخي براي اين منطقه و به ويژه دانشگاه مازندران قابل ثبت است. زيرا مجموعه مذکور به‎عنوان تنها دانشگاه مستقر در مازندران تاريخي عصر پهلوي(مازندران فعلي و استان گلستان)، بعدها پايه‌هاي تشکيل دانشگاه مادر و نماد آموزش عالي استان را در سال 1358 موجب گرديد. ضمن آن که تدريس چهره‌هاي شاخص علمي هم‌چون پروفسور مهدي بهزاد(پدر علم رياضيات و قائم‌مقام دانشگاه در سال‌هاي 1356-1357)، دکتر مهدی رجبعلي‌پور(چهره ماندگار رياضي و عضو پيوسته فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران)، دکتر محمد یلپانی( ریيس دانشکده شيمي دانشگاه صنعتي شريف در سالهاي 1349-1351)، دکتر یونس ایپکچی(شيميدان معروف)، دکتر رضا فاضل، دکتر حسين پرتوي(استاد فيزيک)، دکتر فیروز پرتوی(فيزيکدان و از پايه‎گذاران دانشگاه صنعتي شريف)، دکتر سياوش ارفعي، دکتر فتانه مهرآیین، دکتر عبدالمعبود انصاري( استاد مردم‎شناسي)، دکتر منوچهر شیوا، دکتر عیسي یاوری(شيميدان)، دکتر مانی شبرنگ، دکتر مهدی امیرنصر(شيميدان)، دکتر فرهاد اردلان(فيزيکدان سرشناس ايراني و یکی از پیشگامان همکاری ایران با مرکز تحقيقاتي سرن)، دکتر مشکاتی، دکتر حيدرعلي پاکیاری(شيميدان پيشکسوت) و ده‌ها دانشمند شاخص ديگر که از چهره هاي ماندگار و در عين حال پرافتخار عرصه علمي محسوب مي‌شوند، بر جايگاه ممتاز آن در عرصه آموزشي و پژوهشي اشاره دارد. اساتيد مذکور، عمدتا دانش‌آموخته دانشگاه‌هاي درجه نخست جهان بودند.  

       اساتيد آمريکايي به‌ويژه از دانشگاه هاوراد نيز از جمله اساتيد اين دانشگاه بودند. چهره‌هايي چون دکتر مري کاترين بيتسون(ریيس دانشکده مردم‌شناسي و دختر مارگارت ميد؛ مردم‌شناس شهير آمريکايي)، خانم پاولسون، دکتر ويليام بيمن، دکتر جان بيمن و دکتر گاردينير که همگي اساتيد رشته مردم‌شناسي در مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري محسوب مي شدند. در اهميت اين مرکز آموزش عالي البته نمي بايست تاثيرگذاري آن در ايجاد دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي تحصيلات تکميلي در ايران سالهاي بعد را نیز ناديده گرفت.

       در خاتمه و در کنار همه اين افتخارات، البته کالبد و فضاي دانشگاه نيز به لحاظ تاريخي بر اعتبار آن دو چندان مي افزود. ساختماني که به هتل دربار يا هتل بزرگ بابلسر شهرت داشت و توسط آلماني‌ها ساخته شد. بناي مذکور که هم اکنون ثبت آثار ملي است، به‌عنوان يک اثر فاخر معماري، خود به عنوان يکي از نمادهاي هتل‌هاي مدرن در سطح کشور شناخته مي‌شد. ضمن آن که حضور چهره‌هاي شاخص سياسي، علمي و فرهنگي داخلي و خارجي، خود بر اعتبار  و جايگاه تاريخي آن بيش از پيش گواهي دارد.  

روابط عمومی دانشگاه مازندران