بیست‌وپنجمین دوره تجلیل از پژوهش‌گران برتر دانشگاه مازندران برگزار شد

به مناسبت هفته پژوهش و فناوری:

بیست‌وپنجمین دوره تجلیل از پژوهش‌گران برتر دانشگاه مازندران برگزار شد

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، به مناسبت هفته پژوهش و فناوری، بیست‌وپنجمین دوره تجلیل از پژوهش‌گران برتر دانشگاه با حضور دکتر حشمت‌اله علی‌نژاد رییس دانشگاه، معاونان و مشاوران رییس، روسای دانشکده‌ها، جمعی از اعضای هیات علمی و برخی از مسوولان برون‌دانشگاهی در شامگاه یکشنبه دوم دی 1403 در سالن اجتماعات شهید آوینی دانشکده هنر و معماری برگزار شد.

       بر اساس این گزارش، دکتر حشمت‌اله علی‌نژاد در این مراسم، ضمن اشاره به جایگاه و نقش پژوهش اثربخش در اصلاح امور جامعه و ارتقای نظام اسلامی، به بیان سخنانی در این حوزه پرداخت.

       متن کامل سخنان دکتر علی‌نژاد را در ذیل مشاهده می‌کنید:

بسم‎الله‌الرحمن‌الرحیم

       در تقویم رسمی ما روز 25 آذر به عنوان "روز پژوهش" نام‌گذاری شده است تا هم ضرورت این مهم نشان داده شود و هم بهانه‌ای باشد برای ارج‌نهادن به تلاش‌های پژوهشگران و تقدیر و تشویق پژوهشگران دانشگاهی. به همین مناسبت امروز در مراسم تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر دانشگاه مازندران گردهم آمده‌ایم تا از تلاش‌های بی‌وقفه و دست‌آوردهای ارزشمند شما عزیزان در عرصه پژوهش علم و فناوری قدردانی کنیم. این مراسم فرصتی است تا با مرور موفقیت‌های‌مان، انگیزه‌ای نیز برای پیمودن مسیرهای نو در دنیای دانش و پژوهش بیابیم. محور اصلی سخنرانی بنده به جایگاه کشور عزیزمان در جهان و منطقه از نظر شاخص‌های مهم علم و فناوری اختصاص دارد و معاون محترم پژوهش و فناوری نیز درباره وضعیت پژوهش و فناوری در دانشگاه مازندران توضیحات جامع و مبسوطی را ارایه خواهند کرد که بنده از آن صرف نظر می‌کنم.

جایگاه پژوهش و فناوری ایران در منطقه و جهان

       تحقیق و توسعه یک محرک مهم برای رشد اقتصادی است و هر یک دلاری که در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری می‌شود، تقریباً دو دلار در ازای آن به‌دست می‌آید. جایگاه ایران در شاخص‌های جهانی تحقیق و توسعه کجاست؟ آیا پژوهش در ایران به فناوری ختم خواهد شد؟ در سال‌های اخیر موضوع پژوهش، فناوری و نوآوری در ایران مورد توجه قرار گرفته و سیاست‌گذاری‌هایی در این مسیر انجام شده است. با این حال؛ مسیر پژوهش به فناوری در کشور، حل مسایل و نیازهای کشور از طریق فناوری، در عین پیشرفت با چالش‌هایی نیز مواجه است. برای واکاوی بیشتر این موضوع، باید جایگاه ایران را در برخی شاخص‌های مهم پژوهش و فناوری ملاحظه کنیم:

آمار انتشار مقاله‌های علمی یا تولید علم

       یکی از بخش‌های مهم حوزه پژوهش که در سال‌های اخیر سیاست‌مداران و مسوولان کشور توجه زیادی به آن داشته‌اند، آمار انتشار مقالات علمی است که از آن با عنوان «تولید علم» یاد می‌شود. بررسی جایگاه علمی ایران در سال ۲۰۲۳ بر اساس برآوردهای نظام‌های بین‌المللی WOS یا Web of Science، اسکوپوس (SCOPUS)، نظام نامه NATURE INDEX و استخراج از اطلاعات پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) انجام شده است. در این بررسی، رشد علمی کشور بر پایه شاخص‌های بین‌المللی تولید علم صورت گرفته است.

       در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران بر پایه آخرین اطلاعات تولید علم، در نظام بین‌المللی Web of Science  در سال ۲۰۲۳ در رتبه 14 دنیا قرار دارد و آخرین به‌روزرسانی تولید علم ایران در حوزه Web of Science   30 آبان ۱۴۰۲ و شاخص اچ ایندکس ایران در 15 نوامبر سال ۲۰۲۳،  ۴۵۵ بوده که این میزان نشان‌دهنده میزان کیفیت مقالات ایرانی ثبت شده است. بخش قلمروهای ‏پژوهشی برتر جایگاه علمی ایران در Web of Science در پنج سال اخیر نشان می‌دهد که سه گروه مهندسی، شیمی وعلم مواد، مهم‌ترین قلمروهای پژوهشی کشور در این مدت بوده‌اند.کشورهای همکار با گروه‌های علمی ایران در حوزه Web of Science در سال‌های اخیر تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته‌اند. در سال ۲۰۱۹ کشورهای آمریکا، کانادا و استرالیا، در سال ۲۰۲۰ کشورهای آمریکا، کانادا و چین و در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ کشورهای آمریکا، چین و کانادا همکار علمی ایران بوده‌اند.

شاخص جهانی نوآوری

       در حوزه فناوری شاخص‌های زیادی که نشان‌دهنده وضعیت کشورها از نظر فناوری باشند، وجود ندارد و پژوهشگران حوزه سنجش علم و فناوری، به دنبال طراحی شاخص‌هایی در این زمینه هستند. یکی از شاخص‌های کلیدی در رشد و توسعه کشورها، نوآوری است و یکی از گزارش‌های جهانی که با استفاده از شاخص‌ها و معیارهای متفاوت، وضعیت نوآوری در کشورها را مورد بررسی و مقایسه قرار می‌دهد، «شاخص جهانی نوآوری» است. در گزارش شاخص جهانی نوآوری یا Global Innovation Index-GII ، فضای نوآوری و برون‌دادهای خلاق کشورها پایش و ارزیابی می‌شود. در شاخص جهانی نوآوری بیش از ۸۰ سنجه که در ۲۱ شاخص و ۷ بُعد تقسیم‌بندی می‌شوند، مورد بررسی قرار می‌گیرند. ۷ بعد کلیدی این گزارش در مورد «نهادسازی»، «سرمایه انسانی و پژوهش»، «زیرساخت»، «پیشرفتگی بازار»، «پیچیدگی کسب‌وکار»، «برون‌داد دانش و فناوری» و «آثار خلاقانه» است. ایران در شاخص جهانی نوآوری Global Innovation index (GII) در سال 2024 در جایگاه 64 جهان قرار دارد. البته ایران شایسته جایگاه بالاتری در شاخص جهانی نوآوری است و برای ارتقای نوآوری نیاز به همت بیشتر است. بر اساس گزارش وایپو در سال 2024، رتبه ایران در شاخص‌های هفتگانه فناوری و نوآوری در میان کشورهای اسلامی هفتم است، امارات، مالزی و ترکیه به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را دارند. یکی از نقاط قوت این گزارش، ارتقای جایگاه ایران از نظر اثرگذاری دانش است. منظور از اثرگذاری دانش، تبدیل دانش به خروجی‌های مطلوب است. این امر مرهون برقراری ارتباط بهتر و موثرتر میان مراکز تولید علم و مراکز صنعتی، توسعه کمیت و کیفیت شرکت‌های دانش بنیان و حمایت ملی از مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری است

دیپلماسی علمی و همکاری‌های علمی بین‌المللی

       در سال‌های اخیر، سیاست‌گذاران بر دیپلماسی علمی تاکید زیادی داشته‌اند و دست‌یابی به مرجعیت علمی و دیپلماسی علمی، یکی از اولویت‌هایی است که وزارت علوم در دولت سیزدهم، تعریف کرده‌ است. دیپلماسی علمی، استفاده از ظرفیت همکاری‌های بین پژوهشگران کشورهای مختلف و مشارکت در حل مسایل علمی است. از طریق دیپلماسی علمی و مشارکت علمی پژوهشگران می‌توان به افزایش تفاهم متقابل در طرفین همکار و کاهش فاصله بین پژوهشگران، کاهش هزینه‌های پژوهشی، افزایش مهارت و دانش پژوهشگران، افزایش حوزه‌های میان‌رشته‌ای، کم‌رنگ شدن مرزهای جغرافیایی در پدیدآوری دانش و نگارش آثار علمی و … رسید. هم‌چنین بررسی‌ها نشان داده است که تحقیقاتی که با همکاری بین‌المللی انجام می‌شوند، کیفیت بهتری دارند، رویت‌پذیری آن‌ها بیشتر است و استنادهای بیشتری نیز دریافت می‌کنند.

ثبت اختراع یا پتنت

       در مسیر پژوهش تا فناوری، یکی از بخش‌های مهم که می‌تواند نشان‌دهنده جایگاه تحقیق و توسعه در کشورها باشد، تعداد «ثبت اختراع یا پتنت» است. تعداد پروانه‌های ثبت اختراع، علاوه بر قدرت علمی و فناوری کشورها، توان صنعتی آن‌ها را نیز نشان می‌دهد. اختراعات معیاری برای سنجش نوآوری هستند و پیشرفت‌ها را در صنایع مختلف نشان می‌دهند. طبق گزارش سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، بیش از 3.4 میلیون درخواست ثبت اختراع در سال 2022 در سطح جهان ثبت شده است. کشورهایی مانند چین، ایالات متحده و ژاپن بر این حوزه تسلط دارند و نزدیک به 70٪ از تمام ثبت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

• چین با بیش از 1.5 میلیون درخواست سالانه پیشتاز است که به دلیل سیاست‌هایی است که نوآوری و حفاظت از مالکیت فکری را ترویج می‌کنند.
• ایالات متحده در رتبه دوم قرار دارد و در حوزه‌هایی مانند فناوری، سلامت و هوش مصنوعی ثبت اختراع می‌کند.
• ژاپن، کره جنوبی و اروپا نیز فعالیت بالایی در زمینه‌های خودروسازی و الکترونیک دارند.

       ایران طبق آمار سال 2023 با ثبت تعداد 1768 مورد اختراع، جایگاه 51 جهان را به خود اختصاص داده است. براساس گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) درخصوص اقتصادهای نوآور برتر، کشورهای هند، ایران و قزاقستان در منطقه آسیای‌مرکزی و جنوبی به ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفته‌اند. یعنی کشور ما جایگاه دوم را در منطقه آسیای‌مرکزی و جنوبی به خود اختصاص داده است.

سخن پایانی

        در پایان، لازم می‌دانم از تک‌تک شما، اعضای محترم هیأت علمی، پژوهشگران و فناوران، به دلیل تلاش‌های بی‌وقفه و تعهد مثال‌زدنی شما در پیشبرد علم و دانش، تقدیر و تشکر کنم. هم‌چنین از حمایت‌های مسوولان ذیربط دانشگاه و همکاری ارزشمند تمامی بخش‌ها در ارتقای جایگاه علمی و فناوری دانشگاه سپاسگزارم.

       اساتید و دانشجویان عزیز، پژوهش‌های شما نه تنها راهگشای چالش‌های امروز جامعه ما است، بلکه بنیانی برای توسعه پایدار آینده خواهد بود. ما از شما انتظار داریم که:

       در حوزه‌های علمی جدید، پیشرو باشید. با نوآوری‌های فناورانه، زمینه‌ساز اشتغال‌زایی و حل مشکلات جامعه شوید و با گسترش همکاری‌های بین‌المللی، پرچم ایران را در جهان به اهتزاز درآورید. دانشگاه مازندران به واسطه موقعیت جغرافیایی ویژه، دروازه‌ای به دریای خزر و کشورهای همسایه شمالی است. این موقعیت به ما مسوولیت می‌دهد تا در حوزه‌های کلیدی از جمله علوم دریایی، کشاورزی پایدار، محیط زیست و گردشگری علمی، پژوهش‌های کاربردی و تاثیرگذار انجام دهیم. امیدوارم این مسیر روشن با همت شما عزیزان و در سایه حمایت‌های الهی، به دستاوردهای درخشانی برای دانشگاه مازندران و ایران عزیز منجر شود.

       در ادامه این مراسم، دکتر جمال قاسمی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه، ضمن بیان دست‌آوردها و اقدامات حوزه پژوهش و فناوری، به بررسی جایگاه دانشگاه مازندران در حوزه‌های مختلف علمی در جهان پرداخت.

       دکتر قاسمی با اشاره به رویکردهای کلان معاونت پژوهش و فناوری، حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین، ارتباط دانشگاه با جامعه، ارتقای پژوهش و فناوری، توجه به ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام رتبه‌بندی و پرداختن به حوزه مدیریت سبز را از مهم‌ترین شاخص‌های این رویکرد نامید و افزود: در این مسیر، ما سعی کردیم از سال گذشته از تصدی‌گری امور خارج گشته و به سمت هدایت، حمایت و نظارت بر انجام بهینه امور حرکت کنیم.

       معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تصرح کرد: برای تحقق موضوعات مطرح‌شده، این معاونت از سال گذشته با محوریت قراردادن اسنادی هم‌چون برنامه راهبردی دانشگاه، نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و سند اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها، با همکاری فعال دانشکده‌ها در قالب جلسات مختلف با هیات رییسه دانشکده‌های تابعه؛ به تدوین برش دانشکده‌ای برنامه راهبردی با توجه به ظرفیت هر دانشکده پرداخت که دست‌یابی به نتایج این اقدامات با همکاری همه ارکان دانشگاه با جدیت ادامه دارد.

       دکتر قاسمی با تاکید بر این‌که موضوع هدایت‌گری، تنها مختص دانشکده‌ها نبوده و این معاونت، در درون حوزه مدیریت خود نیز برنامه‌هایی برای این موضوع پیش‌بینی کرده است، گفت: در حوزه تحقیقات مشترک بین دانشگاهی، ملی و بین‌المللی، اقداماتی انجام شد که از جمله می‌توان به بازنگری شیوه‌نامه‌های برگزاری سخنرانی، کارگاه و برگزاری گردهمایی‌های علمی اشاره کرد. هم‌چنین در حوزه ارتباط با جامعه و صنعت نیز با بازنگری برخی از شیوه‌نامه‌ها، اقدامات موثری با همکاری دانشکده‎ها و سازمان‌های مختلف برون‌دانشگاهی صورت پذیرفت.

       معاون پژوهش و فناوری دانشگاه در ادامه به اقدامات انجام‌شده در حوزه حمایت از سوی این معاونت اشاره کرد و افزود: صدور گرنت‌کارت، پرداخت و افزایش سقف مبالغ گرنت، اصلاح پاداش مقالات Q1 و Q2، ابلاغ شیوه‌نامه جدید انجام طرح تحقیقاتی با استفاده از گرنت و برخی دیگر از اقدامات، تاثیرات مثبتی در ارتقای سطح کیفی و کمی پژوهش در دانشگاه مازندران داشته است. هم‌چنین در راستای تقویت انتشارات(کتب و نشریات) دانشگاه اقدامات موثری انجام پذیرفت که برخی از نتایج آن حاصل و بخش عمده‌ای از نتایج مورد انتظار، ان‌شاءلله در آینده حاصل خواهد شد.

       دکتر قاسمی با تاکید بر لزوم مشارکت همه دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی در راستای تحقق برنامه‎های کلان دانشگاه‌، خواستار اهتمام بیشتر مسوولان و اعضای هیات علمی و هم‌چنین حمایت سازمان‌های مرتبط با این حوزه شد.

       وی در پایان ضمن تشکر از کلیه همکاران حوزه معاونت پژوهش و فناوری که در یک سال گذشته زحمات زیادی را متحمل شدند، گزارشی از روند انتخاب پژوهش‌گران نمونه دانشگاه و شاخص‌های این انتخاب که با در نظر گرفتن توازن بین فعالیت‌های پژوهشی و فعالیت‌های فناورانه و مرتبط با جامعه و صنعت انجام پذیرفت ارایه کرد.

       یادآور می‌شود: در این مراسم از جمعی از نخبگان دانشگاهی در بخش‌های: دانشمندان یک‌ درصد برتر دنیا، دانشمندان دو درصد برتر جهان، پژوهش‌گران پراستناد پایگاه ISC، پژوهش‌گران و فناوران برتر دانشکده‌ها، رییس و معاونان پژوهشی دانشکده برتر در همکاری با حوزه پژوهش، کتاب برتر، نشریه برتر، ثبت اختراع برتر، مقالات بین‌المللی، طرح‌های پژوهشی کاربردی برتر، دارنده استنادات با کیفیتFWCI، رساله و پایان‌نامه برتر تقاضامحور، دستگاه‌های اجرایی برتر در همکاری با دانشگاه، عضو هیات علمی برتر در فرصت مطالعاتی جامعه و صنعت، عضو هیات علمی برتر در همکاری با جامعه و صنعت و دانشجوی پژوهش‌گر برتر تجلیل شد.   هم‌چنین با توجه به تقارن این مراسم با میلاد حضرت زهرا(س) و روز زن، از همکاران بانوی حوزه معاونت پژوهش و فناوری و کتابخانه مرکزی دانشگاه با اهدای شاخه گل تجلیل شد.

• اسامی پژوهشگران و فناوران برتر، منتخب و برگزیده دانشگاه مازندران

روابط عمومی دانشگاه مازندران

​​​​​​​