یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با عنوان نقش و اهمیت صنعت دریانوردی در توسعه پایدار

هم‌زمان با فرا رسیدن روز جهانی دریانوردی انجام شد:

یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با عنوان نقش و اهمیت صنعت دریانوردی در توسعه پایدار

          به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، دکتر عباس عینعلی عضو هیات علمی دانشکده علوم دریایی و محیطی، در یک یادداشت تحلیلی به مناسبت روز جهانی دریانوردی، به بررسی نقش و اهمیت صنعت دریانوردی در توسعه پایدار و چالش‌ها و فرصت‌های استان مازندران در حوزه‌های مختلف این صنعت پرداخت.

         متن کامل این یادداشت را در زیر مشاهده می‌کنید:

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

1- مقدمه

       روز جهانی دریانوردی، هرساله توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) در آخرین پنج‌شنبه ماه سپتامبر برگزار می‌شود. این رویداد جهانی با هدف افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت صنعت دریانوردی و نقشی که در زندگی روزمره مردم جهان ایفا می‌کند، ترتیب داده شده است. روز جهانی دریانوردی، فرصتی فراهم می‌آورد تا چالش‌ها، پیشرفت‌ها و چشم‌اندازهای آینده این صنعت مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به این‌که بیش از 90 درصد از تجارت جهانی از طریق دریاها انجام می‌شود، این صنعت به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین ارکان اقتصاد جهانی شناخته می‌شود. دریانوردی علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، نقش اساسی در ارتقای روابط فرهنگی و اجتماعی میان ملت‌ها دارد و از این‌رو باید بیشتر مورد توجه جامعه جهانی قرار گیرد.

2- اهمیت دریانوردی

       دریانوردی از قدیمی‌ترین روش‌های حمل و نقل انسان و کالاها در جهان بوده است. از دیرباز، انسان‌ها برای تبادل کالا و دانش از راه‌های دریایی بهره می‌بردند و این امر به توسعه فرهنگ‌ها و اقتصادهای مختلف کمک شایانی کرده است. در دوران معاصر، صنعت دریانوردی به‌عنوان یک بخش کلیدی از زنجیره تامین جهانی عمل می‌کند. بدون این صنعت، تجارت جهانی به شدت تحت تاثیر قرار می‌گرفت و بسیاری از کشورها قادر به تامین نیازهای خود نبودند. دریانوردی نه تنها موجب تسهیل تبادلات تجاری بین‌المللی می‌شود، بلکه در حوزه‌هایی نظیر حمل و نقل انرژی، مواد غذایی و کالاهای اساسی نیز نقشی محوری ایفا می‌کند. به دلیل این اهمیت عظیم، حفاظت از مسیرهای دریایی و تضمین ایمنی دریاها امری حیاتی است.

3- شعار روز جهانی دریانوردی سال 2024

       سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) هر سال شعاری را برای روز جهانی دریانوردی انتخاب می‌کند که موضوعات مهم و نوظهور در این صنعت را منعکس کند. شعار سال 2024، "هدایت آینده: ایمنی در اولویت! " انتخاب شده است. این شعار بر اهمیت ایمنی و امنیت در صنعت دریانوردی تاکید دارد، در حالی که پیشرفت‌های فناوری و سوخت‌های جایگزین را نیز مد نظر قرار می‌دهد. سامانه‌های هوشمند و ناوبری خودکار، استفاده از تحلیل داده‌های بزرگ و ایجاد کشتی‌های خودکار از جمله نوآوری‌هایی هستند که در این مسیر، توسعه یافته‌اند. این فناوری‌ها نه تنها باعث افزایش بهره‌وری می‌شوند، بلکه ایمنی سفرهای دریایی را نیز بهبود می‌بخشند و به حفاظت از محیط زیست دریایی کمک می‌کنند.

4-  فناوری و نوآوری‌های به‌کاررفته در صنعت دریانوردی

       تکنولوژی و نوآوری‌های اخیر، تاثیر چشمگیری بر صنعت دریانوردی داشته‌اند. پیشرفت‌های فناوری در حوزه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و فناوری‌های خودکار، به بهبود بهره‌وری و ایمنی در این صنعت منجر شده است. به‌عنوان مثال، کشتی‌های هوشمند که مجهز به سیستم‌های ناوبری خودکار هستند، می‌توانند با دقت بیشتری در دریاها حرکت کرده و ریسک خطاهای انسانی را به حداقل برسانند. همچنین سامانه‌های نظارتی مبتنی بر داده‌های بزرگ و استفاده از پهپادها برای کنترل و نظارت بر مسیرهای دریایی، عملیات حمل و نقل را تسهیل و بهینه‌سازی کرده‌اند. علاوه بر این، استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند سوخت‌های هیدروژنی و برق خورشیدی در کشتی‌ها به کاهش آلایندگی کمک کرده و به توسعه پایدار در این صنعت منجر می‌شود. این نوآوری‌ها، نه تنها موجب افزایش بهره‌وری می‌شوند، بلکه به کاهش هزینه‌ها و بهبود کارآیی کل زنجیره تامین دریایی کمک می‌کنند.

5-  نقش دریانوردی در توسعه پایدار

       دریانوردی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های حمل و نقل جهانی، نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می‌کند. یکی از چالش‌های اصلی که صنعت دریانوردی با آن روبروست، کاهش اثرات زیست‌محیطی است. انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوخت‌های فسیلی که توسط کشتی‌ها مصرف می‌شود، به طور چشمگیری در تغییرات اقلیمی موثر است. از این رو، استفاده از سوخت‌های پاک‌تر و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین که بتوانند میزان انتشار را کاهش دهند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. علاوه بر آن، حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی و کاهش آلودگی‌های ناشی از نشت نفت یا دفع ضایعات پلاستیکی در دریاها از اولویت‌های کلیدی برای رسیدن به توسعه پایدار است. در این راستا، ایجاد بنادر سبز و کشتی‌های با مصرف انرژی بهینه، نمونه‌هایی از اقداماتی هستند که می‌توانند به حفظ محیط زیست و پایداری اقتصادی کمک کنند.

6-  نقش راهبردی استان مازندران در بحث دریانوردی و فواید آن

       استان مازندران با داشتن دسترسی به دریای کاسپین، از اهمیت استراتژیکی در بحث دریانوردی کشور برخوردار است. این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، می‌تواند به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تجارت و حمل و نقل دریایی ایران عمل کند. بنادر مهمی نظیر بندر امیرآباد و بندر نوشهر در این منطقه قرار دارند که به‌عنوان پل ارتباطی ایران با کشورهای حاشیه دریای کاسپین، نقش به‌سزایی در توسعه تجارت دریایی کشور ایفا می‌کنند. علاوه بر تجارت، مازندران می‌تواند با توسعه گردشگری دریایی و استفاده از ظرفیت‌های طبیعی و توریستی خود، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رونق اقتصادی منطقه را افزایش دهد. هم‌چنین، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل دریایی در این استان می‌تواند به افزایش صادرات غیرنفتی، بهبود دسترسی به بازارهای بین‌المللی و تقویت شبکه حمل و نقل داخلی کشور کمک شایانی کند.

7-  نقش دانشگاه مازندران و دانشکده علوم دریایی در توسعه دانش‌های وابسته به دریا

       دانشگاه مازندران به‌عنوان یکی از مراکز پیشرو در زمینه علوم دریایی و محیطی، نقش مهمی در گسترش دانش و فناوری‌های مرتبط با دریا ایفا می‌کند. دانشکده علوم دریایی و محیطی این دانشگاه با بهره‌گیری از اساتید برجسته و تجهیزات پیشرفته، محیطی مناسب برای انجام پژوهش‌های علمی و تربیت متخصصین فراهم آورده است. این دانشکده با تمرکز بر مسایل مرتبط با دریا و محیط زیست، به توسعه علمی و عملی در این حوزه کمک می‌کند. دانشگاه مازندران با ایجاد همکاری‌های نزدیک با صنایع دریایی، نهادهای دولتی و سازمان‌های بین‌المللی، نقش مهمی در ترویج پژوهش‌های کاربردی و پیشرفت فناوری‌های نوین در زمینه‌هایی مانند مدیریت منابع آبی، حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی و بهره‌برداری از منابع انرژی دریا ایفا می‌کند. هم‌چنین، با برگزاری کارگاه‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی، دانشگاه بستری برای تبادل دانش و تجربه میان پژوهشگران داخلی و خارجی فراهم کرده است. این فعالیت‌ها باعث افزایش تعاملات علمی و ارتقای سطح دانش پژوهشگران در سطح بین‌المللی می‌شود.

8- نتیجه‌گیری

       روز جهانی دریانوردی، فرصتی مناسب برای توجه به اهمیت صنعت دریانوردی در اقتصاد جهانی و تاثیرات گسترده آن بر زندگی روزمره است. این صنعت که 90 درصد از تجارت جهانی را پشتیبانی می‌کند، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و تبادلات فرهنگی میان ملت‌ها دارد. هم‌چنین، با استفاده از فناوری‌های نوین و تلاش برای کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، می‌توان آینده‌ای پایدارتر و کارآمدتر برای دریانوردی متصور بود. استان مازندران به‌واسطه موقعیت جغرافیایی ویژه خود و همکاری‌های دانشگاهی و صنعتی می‌تواند به‌عنوان یکی از مراکز کلیدی دریانوردی ایران عمل کند. با تقویت زیرساخت‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آموزشی این استان مانند دانشکده علوم دریایی و محیطی دانشگاه مازندران، می‌توان در پیشرفت این صنعت در سطح ملی و بین‌المللی نقشی تعیین‌کننده ایفا کرد.

روابط عمومی دانشگاه مازندران

امور رسانه‌های گروهی​​​​​​​