یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با عنوان فرصتی برای تجدید تعهد به حفاظت از طبیعت

به‌مناسبت روز جهانی تنوع زیستی انجام شد:

یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با عنوان فرصتی برای تجدید تعهد به حفاظت از طبیعت

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، به‌مناسبت روز جهانی تنوع زیستی، دکتر مریم آخوندیان عضو هیأت علمی گروه زیست شناسی دریا دانشکده علوم دریایی و محیطی، در یادداشتی تحلیلی به بررسی اجمالی این روز و اهمیت حفاظت از تنوع زیستی پرداخت.

       متن این یادداشت تحلیلی به شرح زیر می‌باشد:

روز جهانی تنوع زیستی: فرصتی برای تجدید تعهد به حفاظت از طبیعت

       هر ساله در اول خرداد(۲۲ می)، جهانیان به مناسبت روز جهانی تنوع زیستی گرد هم می‌آیند تا اهمیت حفاظت از تنوع زیستی را یادآور شوند و تعهدات خود را در این زمینه تجدید کنند. تنوع زیستی، که به مجموعه‌ای از تمام موجودات زنده روی کره زمین شامل گیاهان، جانوران، میکروارگانیسم‌ها و اکوسیستم‌هایی که این موجودات را در بر می‌گیرند اطلاق می‌شود، سنگ بنای سلامت اکوسیستم‌ها و در نهایت حیات بشر است. این مفهوم شامل سه سطح اصلی است: تنوع ژنتیکی، تنوع گونه‌ای و تنوع اکوسیستمی.

       تنوع زیستی به عنوان یک شبکه پیچیده و به‌هم‌پیوسته، خدمات ارزشمندی مانند تامین غذا، تصفیه آب، حفظ خاک، و تنظیم اقلیم ارائه می‌دهد. این خدمات، پایه‌های اساسی رفاه انسان را تشکیل می‌دهند و بدون آنها، زندگی به شکل کنونی خود غیرممکن خواهد بود. با این حال، فعالیت‌های انسانی از جمله تخریب زیستگاه‌ها، تغییرات اقلیمی، آلودگی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی، فشارهای زیادی بر این شبکه حیاتی وارد کرده‌اند.

        برای کشور ما، ایران، که با داشتن انواع مختلفی از اکوسیستم‌ها از جنگل‌های شمال تا بیابان‌های مرکزی، کوه‌های مرتفع، سواحل طولانی در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان در جنوب و دریای منحصر به فرد کاسپین در شمال، از تنوع زیستی غنی‌ای برخوردار است، حفظ این گنجینه طبیعی اهمیت ویژه‌ای دارد. اکوسیستم‌های دریایی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین اکوسیستم‌های زمین، نقش حیاتی در حفظ تعادل زیستی و اقلیمی جهان ایفا می‌کنند. اقیانوس‌ها، دریاها و سواحل ما محل زندگی میلیون‌ها گونه گیاهی و جانوری هستند که بسیاری از آنها هنوز ناشناخته‌اند. این اکوسیستم‌ها، منابع عظیمی از غذا، دارو، و مواد خام فراهم می‌کنند و از جنبه‌های فرهنگی، اقتصادی و تفریحی برای انسان‌ها ارزشمندند. این تنوع زیستی نه تنها میراث طبیعی ما را تشکیل می‌دهد، بلکه برای جوامع ساحلی نیز منبعی از معیشت و رفاه اقتصادی به شمار می‌رود. با این حال، اکوسیستم‌های دریایی نیز با تهدیدات جدی مواجه‌اند. آلودگی پلاستیکی، صید بی‌رویه، تخریب زیستگاه‌های مرجانی و تاثیرات تغییرات اقلیمی مانند اسیدی شدن اقیانوس‌ها، فشارهای زیادی بر این اکوسیستم‌ها وارد کرده‌اند. حفاظت از تنوع زیستی دریایی نیازمند اقدامات جهانی و همکاری‌های بین‌المللی است تا از این منابع حیاتی به طور پایدار استفاده شود.

       در سال‌های اخیر، گزارش‌ها نشان می‌دهند که سرعت انقراض گونه‌ها به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و بسیاری از گونه‌ها در خطر نابودی قرار دارند. این وضعیت بحرانی نیازمند اقدام فوری و هماهنگ از سوی جامعه جهانی است. هدف روز جهانی تنوع زیستی، جلب توجه عمومی و تصمیم‌گیران به این مسئله حیاتی و ترویج اقدامات موثر برای حفاظت از تنوع زیستی است. در همین راستا، "بخشی از برنامه باش" به عنوان شعار روز جهانی تنوع زیستی سال ۲۰۲۴ انتخاب شده است. در واقع این شعار، از همه ی جهانیان می خواهد تا عزمشان را جزم کنند و برای توقف کاهش تنوع زیستی و معکوس کردن روند از دست دادن این گنجینه ارزشمند وارد عمل گردند. این شعار، دولت‌ها، مردم بومی، جوامع محلی، سازمان‌های مردم نهاد، قانون‌گذاران، کسب و کارها و افراد حقیقی را ترغیب می کند تا راه‌هایی را که می توانند برای پشتیبانی از اجرای "برنامه تنوع زیستی" به کار بگیرند، مشخص کنند. " بخشی  از برنامه باش" بدین معناست که هر کس می تواند به نوبه خود نقشی برای حفظ تنوع زیستی و توقف روند از دست رفتن آن ایفا کند و بخشی از برنامه نجات تنوع زیستی جهان باشد.

       دانشگاه‌ها نیز وظایف و مأموریت‌های مهمی در حفاظت از تنوع زیستی دارند. با توجه به موقعیت استراتژیک دانشگاه مازندران در مجاورت دریای کاسپین و دغدغه مقام معظم رهبری در برنامه هفتم در خصوص اقتصاد دریامحور، این دانشگاه پس از ایجاد دانشکده علوم دریایی و محیطی، راه‌اندازی دانشکده فناوری‌های نوین و راهبردی، مجموعه علوم و فناوری‌های دریایی و تاسیس اسکله تحقیقاتی را در دستور کار خود قرار داده است تا حداکثر توان خود را در ایفای نقش مؤثر در حفاظت از زیست بوم‌های دریایی و ساحلی به‌کار گیرد. در راستای توسعه‌ی دریامحور، دانشگاه مازندران با همت متخصصان خود در حوزه‌های مختلف مرتبط با علوم دریایی و علوم محیطی مأموریت‌های ذیل را در  چشم‌انداز برنامه‌ی راهبردی خود برای حفاظت از تنوع زیستی و زیستگاه‌های باارزش و حساس حوزه‌ی دریای کاسپین مدنظر قرارداده است:

1-تحقیق و پژوهش

* پایش و مانیتورینگ: ایجاد و اجرای برنامه‌های مانیتورینگ منظم برای بررسی وضعیت اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی، شناسایی تغییرات و تهدیدات.

* تحقیقات بنیادی و کاربردی: انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف از جمله تأثیر تغییرات اقلیمی، آلودگی‌ها، و توسعه ساحلی بر تنوع زیستی. این تحقیقات می‌توانند راهکارهای جدیدی برای حفاظت ارایه دهند.

2-آموزش و ترویج آگاهی

* آموزش دانشگاهی: ارایه دوره‌های تخصصی در زمینه محیط زیست، علوم دریایی و تنوع زیستی برای تربیت کارشناسان و پژوهشگران.

* برنامه‌های آگاهی‌بخشی: برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و فعالیت‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت تنوع زیستی و روش‌های حفاظت از آن.

3-مشارکت با جوامع محلی

* برنامه‌های مشارکتی: همکاری با جوامع محلی برای به‌کارگیری دانش بومی در برنامه‌های حفاظت و افزایش مشارکت آن‌ها در حفاظت از محیط زیست.

* توانمندسازی جامعه: ایجاد فرصت‌های آموزشی و اقتصادی برای جوامع محلی که منجر به افزایش انگیزه آن‌ها برای حفاظت از منابع طبیعی می‌شود.

4-سیاست‌گذاری و مشاوره

* مشاوره به دولت و نهادهای محلی: ارایه مشاوره‌های علمی و فنی به نهادهای سیاست‌گذار برای تدوین و اجرای سیاست‌های مؤثر در حفاظت از تنوع زیستی.

* توسعه سیاست‌های دانشگاهی: تدوین و اجرای سیاست‌های داخلی دانشگاه برای استفاده پایدار از منابع طبیعی.

5-توسعه و اجرای پروژه‌های پایدار

*پروژه‌های حفاظتی: طراحی و اجرای پروژه‌های میدانی برای حفاظت از زیستگاه‌های حساس و گونه‌های در معرض خطر.

* پروژه‌های تحقیقاتی کاربردی: توسعه پروژه‌هایی که به بهبود روش‌های حفاظت و احیای زیستگاه‌ها کمک می‌کنند.

6-شبکه‌سازی و همکاری‌های بین‌المللی

* شبکه‌های همکاری: شرکت در شبکه‌های ملی و بین‌المللی برای تبادل دانش و تجربه و تقویت همکاری‌ها در زمینه حفاظت از تنوع زیستی.

* جلب حمایت‌های مالی و سیاسی: جلب حمایت از سازمان‌های دولتی و غیردولتی برای تأمین منابع مالی و سیاسی جهت اجرای پروژه‌های حفاظتی.

       دانشگاه‌ مازندران به عنوان یک دانشگاه جامع ساحلی، تلاش می‌کند از طریق این فعالیت‌ها نقش مهمی در حفاظت و بهبود تنوع زیستی حوزه دریای کاسپین ایفا کنند و به عنوان یک  مرکز علمی و آموزشی پیشرو، الگویی برای سایر نهادها و جوامع محلی باشد.

       در این روز جهانی تنوع زیستی، همه با هم به فکر و عمل به سوی آینده‌ای پایدارتر برای همه گونه‌های زیستی باشیم. تعهد به حفاظت از تنوع زیستی نه تنها یک وظیفه اخلاقی است، بلکه ضامن بقای ما و نسل‌های آینده نیز خواهد بود.

روابط عمومی دانشگاه مازندران​​​​​​​