یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه در خصوص زندگی‌نامه نخستین دانشجوی شهید دانشگاه مازندران

در پی درگذشت مادر شهید ایوب معادی انجام گرفت:

یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه در خصوص زندگی‌نامه نخستین دانشجوی شهید دانشگاه مازندران

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، در پی درگذشت مادر نخستین شهید دانشگاه مازندران _شهید ایوب معادی_ دکتر امام‌علی شعبانی عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه مازندران طی یادداشتی، زندگی آن شهید را به رشته تحریر درآورد.
       در زیر، متن ارسالی یادداشت دکتر شعبانی را مطالعه کنید:

باسمه تعالی

به مناسبت درگذشت مادرشهيد ايوب معادي:

زند‌گي‌نامه نخستين دانشجوي شهيد دانشگاه

​​​​​​​امامعلي شعباني(عضو هيات علمي گروه تاريخ)

ایوب معادی(1334-1357ش) دارای سابقه انقلابی در اردبيل، چالوس و نیز دانشگاه بابلسر بود. از وی به عنوان نخستین شهید انقلاب بابلسر یاد می‌شود. در اثرگذاری و جایگاه وی در انقلاب اسلامی همین بس که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مرکز آموزش عالی علوم اقتصادی و اجتماعی بابلسر که بعدها دانشگاه مازندران ناميده شد، به شهید ایوب معادی تغییر نام یافت. وي گرچه در محل شهادت و تحصیلش یعنی بابلسر غریب بوده و است، لیکن امروزه بر سر در اماکن آموزشی چالوس، نوشهر و اردبیل و نيز خیابان‌هايي در شهر اردبیل و چالوس به نام ایشان ثبت شده است. ضمن آن که مراسم بزرگ‌داشتی به مناسبت سی‌امین سالگرد شهادتش به همت دانشگاه محقق اردبیلی در اردیبهشت ماه 1387 برگزار و نیز صدا و سیمای مرکز استان اردیبل، مستندی درباره شخصت وی تهیه کرد. ریاست دانشگاه اردبیل و نیز استاندار با حضور در منزل شهید، از مادر ایشان که در قید حیات بود، تجلیل کردند. او دانشجوي سال چهارم رشته اقتصاد دانشگاه بابلسر و تنها فرزند خانواده‌اش بود.

پژوهش‌های مربوط به تاریخ انقلاب اسلامی در استان اردبیل بر این باورند که شهادت شهید معادی و مراسم تشییع و تدفین پیکر او در اردبیل، تاثیر عمیقی در تشدید مبارزات مردم این منطقه داشت. لذا به عنوان حادثه‌ای مهم و سرنوشت‌ساز، نقطه عطف، جرقه‌ی انقلابی و جریان‌ساز در تاریخ انقلاب اسلامی این منطقه محسوب می‌شود. ضمنا شهید معادی دومین شهید انقلاب استان اردبیل به‌شمار می‌آید. از او در آنجا به «ايوب انقلاب» ياد مي‌شود(نکته ظریف آن‌که اولین شهید انقلاب این استان نیز یک دانشجو بود: شهید اصغر مرادی که در چهلم شهدای قیام مردم تبریز در دهم فرودین1357 در یزد به شهادت رسید). متن اعلامیه دست‌نویس به مناسبت چهلم شهادت شهید معادی که از سوی انقلابیون اردبیل منتشر گردید، خود گواه روشنی از تاثیر عمیق شهادت دانشجوی دانشگاه بابلسر در انقلاب اسلامی اردبیل دارد: «... ایوب معادی عزیز، ای شهید شجاع، چهلمین روز شهادت تو را گرامی می‌داریم و هر لحظه در انتظار پیوستن به تو روزشماری می‌کنیم. ای شهید دلیر همین افتخار بر تو بس که با شهادت خود شهامت و شجاعت در رگ جوانان غیور شهر خود تزریق کردی».

 حضور و نقش‌آفرینی دانشجویان دانشگاه در تظاهرات 24 خرداد 1357 که به شهادت دانشجوی دانشگاه با نام ایوب معادی انجامید، نقطه عطفی در فعالیت‌های انقلابی دانشگاه بابلسر محسوب می‌شود. حتی برخی بر این باورند که تظاهرات مذکور که به اتاق فکر و صحنه‌گردانی دانشجویان دانشگاه بابلسر، صورت پذیرفت را می‌توان در حقیقت اولین تظاهرات گسترده در شهر بابلسر به‌شمار آورد. در این روز و نه چندان دور از سال‌گرد قیام 15 خرداد 1342 حدود ساعت 12 ظهر تظاهرات گسترده‌ای در شهر بابلسر اتفاق افتاد. برخی از آن به عنوان نخستین تظاهرات انقلابی بابلسر یاد می‌کنند. نیروهای امنیتی و انتظامی که کاملا غافلگیر شده بودند، دست به خشونت زدند و تظاهرکنندگان را مورد سرکوب و تعقیب و دستگیری قرار دادند. در این تعقیب و گریز تعداد قابل توجه 24 نفر از دانشجویان دانشگاه بابلسر دستگیر شدند. در این میان دانشجوی دانشگاه با نام "ایوب معادی" اهل چالوس و البته با اصالت اردبيلي در اثر ضرب و شتم و جراحت‌هایی که مامورین انتظامی به او وارد کردند، به شهادت رسید.

شهادت دانشجوی شهید ایوب معادی تاثیرات بسیاری بر تحولات انقلابی بعدی در دانشگاه، سطح شهر بابلسر و حتی استان‌هاي مازندران و اردبيل برجاي گذاشت. این امر البته خود از جایگاه بسیار ارزشمند دانشجو و نهاد دانشگاه به عنوان مبداء تحولات حکايت داشت. اسناد با طیقه‌بندی «سری» و «خیلی محرمانه» ساواک و شهربانی بر این امر صحه می‌گذارد.

نحوه و چگونگی تحویل جنازه شهید معادی و نوع برخورد رژیم با خانواده‌اش در بابل، دانشجویان انقلابی دانشگاه را بیش از پیش خشمگین ساخت و البته خود منشاء مبارزات بعدی گردید. ساواک معتقد بود که انتقال جنازه شهید، هزینه‌های سیاسی و تبعات بسیاری را برای رژیم در پی خواهد داشت. سرانجام بعد از 12 روز از شهادت شهید معادی و با تلاش خستگی‌ناپذیر و پافشاری خانواده، همکلاسی‌ها و وکیل پرونده، سرانجام ساواک مجبور شد بعد از اخذ تعهدنامه‌ای که از پدر شهید گرفت، اجازه انتقال پیکر مطهر را جهت خاک‌سپاری در اردبیل صادر کند.

مراسم تشییع پیکر دانشجوی شهید ایوب معادی که تحت تدابير شديد امنيتي برگزار گرديد، خود به یک میتینگ و نمایش انقلابی با عظمتی در شهرهای مختلف استان و حتی اردبیل تبدیل شد. در این میان، دانشجویان دانشگاه بابلسر نقش مهمی در این حرکت انقلابی و در عین حال افشاگرانه علیه رژیم پهلوی داشتند. در گزارش‌ها آمده است که حدود 8 مینی‌بوس از دانشجویان دانشگاه برای تشییع جنازه حضور يافتند که خود ترس و هراس ساواک را موجب گردید. لذا به تمام ادارات ساواک و شهربانی‌های مسیر بابل تا چالوس و سپس اردبیل اطلاع داده شد تا تدابیر شدید امنیتی را در حین حرکت کاروان پیکر شهید به‌کار بندند و این حرکت بزرگ را در سکوت کامل هدایت کنند.

دانشجویان دانشگاه بابلسر برای افشای رژیم پهلوی و در استان‌هاي مازندران، گيلان و اردبيل، از موقعیت تشییع جنازه و از آثار بیداری‌بخش خون شهید نهایت استفاده را بردند. آنان تعداد قابل توجهی اعلامیه در شرح زندگی شهید و در محکومیت رژیم در میان مردم مسیر شهرها پخش کردند. البته پیشینه فعالیت و ارتباطات شهید معادی در شهرهای مسیر کمک قابل توجهی در این تبلیغات گسترده می‌کرد.

نقش‌آفرینی بی‌مانند دانشجویان دانشگاه بابلسر را در مراسم تشییع جنازه و در چالوس نیز شاهد هستیم. دانشجویان در جلوی خانه پدر شهید تجمع کردند و به سمت ماموران امنيتي و انتظامي که خانه شهيد را به محاصره درآورده بودند، سنگ پرتاب کردند و شعارهاي ضد حکومتي سر دادند.

ظاهرا ساواک برای پیشگیری از انعکاس خبر شهادت شهید معادی در استان‌های گیلان و اردبیل، اصرار کرد که شهید در چالوس دفن شود. اما خانواده و اطرافیانش اصرار بر حمل جنازه تا اردیبل داشتند. بدین ترتیب فشارهای ساواک در مقابل پافشاری‌های دانشجویان شکست خورد و حدود ساعت 4 بعدازظهر، پیکر شهید از چالوس به سمت اردبیل حرکت داده شد. کاروان دانشجویی دانشگاه عازم اردبیل گردید و با چشمانی اشک‌بار و به یاد هم‌کلاسی شهیدش اشک می‌ریخت. شهر اردبیل شکل نظامی به خود گرفته بود. ستون‌های نظامی با تانک‌های پیشرفته چیفتن که برای سرکوب مشایعت‌کنندگان شهید گسیل شده بودند، مشاهده می‌شدند. اکثر خیابان‌های محل عبور کاروان شهید توسط ماموران کنترل می‌شد. در برخی از خیابان‌ها نیز ایست بازرسی ایجاد گردید. عده زیادی از مردم اردبیل برای استقبال آمدند و خیابان‌های منتهی به قبرستان علی‌آباد مملو از جمعیت شده بود. سپس جنازه درون تابوت قرار داده شد و جمعیت به سمت قبرستان به حرکت درآمد که خود تظاهرات بزرگی را موجب گردید. به هنگام دفن شهید، دانشجويان شعارهایی علیه حکومت دادند و اقدام عوامل رژیم برای مقابله نیز به علت کثرت جمعیت ناکام ماند.

دانشجویان دختر و پسر دانشگاه که تعدادشان حدود 200 نفر برآورد شده است، عليرغم تهديد ساواک اردبيل تا چند روز در اين شهر باقی ماندند. آنان توسط اقوام و همسایگان شهید اسکان و تغذیه شدند و در مراسم ختم شهید شرکت کردند. مراسم ختم دانشجوی شهید نیز حواشی بسیاری با خود داشت. انقلابیون اردبیل برای ابراز مخالفت با سیاست‌های سرکوب‌گرانه ساواک، تصمیم به برگزاری مراسم بزرگی جهت سومین روز شهادت شهید را گرفتند. مسجد و حتي کوچه و خیابان‌های اطرف آن مملو از جمعیت گرديد. در اين ميان قرائت قطعه شعري که توسط دانشجويان دانشگاه بابلسر و هم‌کلاسي‌هاي شهيد معادي تهيه شده بود، فضاي خاصي به مراسم بخشيد: «به یاد روح تو ایوب که بشکستی سکوت باغ فرمان را/که پانزده سال مطیع زورگویان و نفوذ زرپرستان بود/و اینک پاره کردی حلقه‌های سخت زنجیر اسارت را/  و ای دوست شهید ما و دانشجوی سال آخر/ای اقتصادآموز تو رفتی، ولی ما هم به راهی که پیمودی به پایان می‌رسیم آخر/ای شهید پاک، چه زحمت‌ها و رنج‌هایی که می‌دید در این ایران ثروت را/.../ولی آن زورگویان، ظالمان، آن زرپرستان، آن اجیران با تمام حرکت نیرو چپاول کرده‌اند حق تو و من‌ها و آنها را/.../و ای ایوب روحت شاد که آموختی، و تا روزی که دیدی اندکی نور در جمالت هست، برای رهنمون ساختن، برای نور افروختن، برای جان فدا کردن، ز بهر ملتی آلوده در ذلت، و یا جمعی که در خوابند و یا غفلت، به پا خیزند و بر یک رشته وحدت بیاویزند/.../و فهمیدی که مسوولی و باید با سخن‌های بزرگان، رهبران، آزادگان، آنها که تبعیدند، و یا آنها که در زندان‌های ظلم می‌جنبیدند و یا آنها که از حق سخن محروم بودند، آگاه بنمایی/...مزدوران، ولی این را بدانید، خون پاک هر شهیدی جوششی دارد،... و روحت شاد ای ایوب که در حین رسالت، از شراب شهد شیرین شهادت، شربت شیرین نوشیدی، لباس فی‌سبیل‌الله، به جسم خویش پوشیدی...»[علاوه بر گریه حضار مجلس به واسطه شنیدن این اشعار، آمده است که وقتی خواننده شعر در پایان و به این عبارت پرداخت که «از ایوب چه بگویم، میهمانی که نزد ما امانت بود، چنین –شهید- به نزد شما باز آورده‌ایم» موجب گریه شدید مردم –و حتی ماموران امنیتی- گردید]. البته در همه این احساسات پاک دانشجویان نمی‌بایست به تک فرزند بودن شهید معادی اشاره نکرد. ضمن آن که وی و خانواده‌اش در محیط‌های کاری و زندگی، به حسن اخلاق و مردم‌داری و کمک به خلق شهره بودند. مزید بر آن برخاستن شهید از قشر پایین اجتماع نیز بی‌تاثیر نبوده است(پونس پدر شهيد که در سال 1366 درگذشت، کفاش بود).

اسناد موجود حکایت از برگزاری برنامه‌هايي به مناسبت بزرگ‌داشت شهادت شهید معادی در مازندران و به‌ویژه بابلسر دارد. به طور نمونه رییس شهربانی بابلسر در نامه‌ای به وزارت کشور، برای مقابله با اجتماع مردم در مراسم چهلم شهید، تقاضای اعزام نیروی کمکی کرده است. متعاقبا نیز 12 مامور به بابلسر اعزام گردید.

به شهادت رساندن دانشجوی دانشگاه بابلسر توسط رژیم پهلوی نه تنها در سطح منطقه و ملی، بلکه در عرصه‌های جهانی نیز بازتاب داشته است و چهره حاکمیت را بیش از پیش در منظر جهانیان هویدا ساخت. در یک نمونه برجسته می‌توان به نامه مارتین انالز دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل در اعتراض به نحوه شهادت شهید ایوب معادی اشاره کرد. این نامه که به سفارت ایران در لندن ارسال گردید، موجب دل‌مشغولی و دردسرهای بسیار برای رژیم شد. مشروح نامه بدین شرح است:«سازمان عفو بین‌الملل-دبیرخانه-لندن-انگلستان-13ژوییه 1978(27 تير 1357) جناب آقای پرویز راجی، سفارت شاهنشاهی ایران، لندن. سفیر عزیز، سازمان عفو بین‌الملل از ایران گزارشی دریافت کرده مبنی بر این که در 14 ژوئن ،تعداد 27 نفر را در تظاهراتی در بابلسر دستگیر کرده‌اند و یک تن از آنها به نام ایوب معادی، دانشجوی سال چهارم دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی در نتیجه بدرفتاری پلیس فوت کرده است. هم‌چنین گفته شده است که خانواده ایوب معادی موفق به تحویل جسد فرزندشان برای خاک‌سپاری نشده‌اند. لطفا اطلاعات بیشتری در خصوص این گزارش به ما بدهید. تصور می‌کنم تحقیق در مورد علت مرگ در جریان است». متعاقبا سفیر ایران در لندن در نامه‌ای با طبقه‌بندی«به‌کلی سری» و خطاب به نخست‌وزیر وقت(جمشید آموزگار) ضمن ابزار گلایه از تاخیر یازده روزه در پاسخ به نامه سفارت ایران در لندن و در این خصوص، به علت وارد آمدن آسيب جدي به حيثيت دولت شاهنشاهي در عرصه بين‌المللي، به شدت بدان اعتراض کرده است.

    اسناد و مکاتبات محرمانه نهادهاي امنيتي و انتظامي رژيم پهلوي از حساسیت نسبت به اعلامیه‌ها، مراسم ترحیم و بزرگ‌داشت‌های دانشجوی شهید دانشگاه بابلسر حکايت دارد که خود از بازتاب‌های منطقه‌ای، ملی و حتی جهانی شهادت ايشان خبر مي‌دهد.. شهادت ایوب معادی خود به عنوان محرک خوبی در بین انقلابیون استان -به ویژه دانشجویان انقلابی منطقه- عمل نمود. لذا می‌بایست از شهادت ایشان به عنوان نقطه عطفی در تاریخ جنبش دانشجویی دانشگاه بابلسر نام برد. به خصوص آن که تا پیروزی انقلاب اسلامی یعنی بهمن 1357، خود بهانه و مستمسک مناسبی برای اعتراضات دانشگاهیان علیه حاکمیت روز گردید.

منابع و مآخذ

-ایزدی،رجب-رحیم نیکبخت( 1399)، انقلاب اسلامی در اردبیل، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-ايوب انقلاب(1387)، ویژه‌نامه اولین یادواره شهید انقلاب ایوب معادی، اردبیل، ستاد اولین یادواره‌ی شهید انقلاب اسلامی.

-درازی، علی(1390)، زندگی و مبارزات شهید ایوب معادی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-صابری،یاسر(1399)،انقلاب اسلامی در مازندران، ج3، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

-مرکز بررسی اسناد تاریخی(1387)، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج5، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی.  

-http://www.iichs.org/magazine/sub

-https://varesha.ir.

- https://akhbarelmi.ir/137029

- https://iqna.ir/fa/news/1649063/