گفت‌وگوی علمی به‌مناسبت "روز جهانی زنان" با عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

 گفت‌وگوی علمی به‌مناسبت "روز جهانی زنان" با عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

       روابط عمومی دانشگاه مازندران به‌مناسبت "روز جهانی زنان" گفت‌وگوی علمی با دکتر یعقوب فروتن انجام داد. در این گفت‌وگو دکتر فروتن استاد جمعیت شناسی اجتماعی و عضو گروه پژوهشی آموزش و اشتغال زنان دانشگاه مازندران، محقق افتخاری دانشگاه وایکاتو نیوزیلند و دانشگاه غرب سیدنی استرالیا به تفصیل به بحث و بررسی درباره روند تحولات جمعیت زنان جهان و ایران پرداخت که ذیلا به بخش‌هایی از این گفت‌وگوی علمی اشاره می‌شود.

        در ابتدای این گفت‌وگو با روابط عمومی دانشگاه مازندران، دکتر فروتن اظهار داشت که سازمان ملل متحد، روز هشتم ماه مارس میلادی برابر با هجدهم اسفند را به‌عنوان "روز جهانی زنان" (International Women’s Day) نام‌گذاری کرده است تا از این طریق هم موفقیت‌ها و پیشرفت‌هایی که در سطح جهان در زمینه وضعیت زنان به‌دست آمده است، ارج نهاده شود و هم فرصت ارزشمندی برای تلاش‌های بیشتر و سیاست‌گذاری‌های مناسب‌تر جهت بهبود وضعیت زنان در سرتاسر جهان فراهم گردد. اگرچه تلاش‌های فراوان برای بهبود وضعیت زنان دارای سابقه تاریخی طولانی در بسیاری از کشورهای جهان است، اما سازمان ملل متحد از نزدیک به پنج دهه پیش یعنی در سال 1977 میلادی برای اولین بار روز هشتم ماه مارس میلادی برابر با هجدهم اسفند را به‌عنوان "روز جهانی زنان" نام‌گذاری کرده است.

        در ادامه، دکتر فروتن درباره "جمعیت زنان جهان" خاطرنشان کرد که مطابق داده‌های بخش جمعیت سازمان ملل متحد، روند تحولات جمعیت جهان طی هفت دهه اخیر یعنی از سال 1950 میلادی تا سال 2021 میلادی نشان می‌دهد که تعداد کل جمعیت جهان طی این سال‌ها بیش از سه برابر شده است: از حدود دو نیم میلیارد نفر در سال 1950 میلادی به تقریبا 8 میلیارد نفر در سال 2021 میلادی افزایش یافته است. بر همین اساس، تعداد جمعیت زنان در کل جهان نیز از حدود یک میلیارد و دویست میلیون نفر در سال 1950 میلادی به تقریبا 4 میلیارد نفر در سال 2021 میلادی افزایش یافته است. برجسته‌ترین نکته‌ای که از بررسی روند تاریخی تحولات جمعیت جهان بر حسب متغیر جنس می‌توان استنباط کرد این است که زنان همواره حدود نیمی از کل جمعیت جهان را تشکیل داده‌اند. به‌عنوان مثال، در سال‌های 1950 و 1970 میلادی، جمعیت زنان حتی اندکی بیش از 50 درصد کل جمعیت جهان بوده است(حدود پنجاه و نیم درصد) و در سال‌های اخیر از جمله در سال 2021 میلادی نیز زنان حدود نیمی(چهل و نه و نیم درصد) از کل جمعیت جهان را شامل می‌شوند.

       علاوه بر این، بررسی توزیع جمعیت زنان به تفکیک مناطق اصلی جهان(کشورهای بسیار کم توسعه، کشورهای کمترتوسعه یافته، کشورهای پیشرفته جهان) نشان می‌دهد که زنان نه تنها نیمی از کل جمعیت هر یک از این مناطق عمده جهان را تشکیل می‌دهند، بلکه نسبت جمعیت زنان در کشورهای پیشرفته جهان تا حدودی بیش از جمعیت مردان است.

       در خصوص"جمعیت زنان ایران"، دکتر فروتن اظهار داشت که در کشور ما، روند تحولات جمعیت طی سال‌های 1335 تا 1400 نشان می‌دهد که تعداد کل جمعیت ایران طی این دوره 65 ساله بیش از 4 برابر شده است: از حدود 19میلیون نفر در سال 1335 به بیش از 87 میلیون نفر در سال 1400 افزایش یافته است. بر همین اساس، جمعیت زنان ایران نیز طی همین دوره زمانی، از حدود 9میلیون نفر در سال 1335 به 43 میلیون نفر در سال 1400 رسیده است. در اینجا نیز برجسته‌ترین نکته‌ای که از بررسی روندهای تاریخی تحولات جمعیت ایران بر حسب متغیر جنس می‌توان استنباط کرد این است که زنان همواره نزدیک به نیمی از کل جمعیت ایران را تشکیل داده‌اند. به‌عنوان مثال، در سال‌های 1335 و 1345، در حدود 49 درصد کل جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دادند و در سال‌های اخیر از جمله در سال 1400 نیز زنان نزدیک به نیمی(چهل و نه و نیم درصد) از جمعیت ایران را شامل می‌شوند.

       علاوه بر این، با بررسی ساختار سنی جمعیت زنان ایران از سال 1335 تا سال 1400 می‌توان یک نکته اساسی و نتیجه‌گیری مهم را استنباط و اشاره کرد: نقطه عطف در تغییرات عمیق ساختار سنی جمعیت زنان ایران طی تقریبا 7 دهه اخیر مربوط به سال 1385 است بدین معناکه در سال‌های ماقبل 1385 به سبب میزان بسیار بالای موالید و فرزندآوری، همواره بیش از 40 درصد جمعیت کل زنان ایران را خردسالان زیر 15 سال تشکیل می‌دادند، اما این نسبت در سال‌های مابعد 1385 تقریبا به نصف کاهش یافته است. در نتیجه، نسبت جمعیت زنان در سنین بالای 15 سال، رو به افزایش نهاده است به طوری که نه تنها نسبت جمعیت زنان 64-15 ساله از حدود 55 درصد سال‌های ماقبل 1385 به حدود 70 درصد در سال‌های مابعد آن رسیده است، بلکه نسبت جمعیت زنان سالمند بالای 65 ساله نیز در سال 1400 به بیش از دو برابر نسبت آن در سال‌های ماقبل 1385 افزایش یافته است.

        در پایان این گفت‌وگوی علمی، دکتر فروتن تاکید کرد که باید این واقعیت مهم را نیز در نظر داشت که این ویژگی‌ها و تحولات جمعیت زنان در جهان و ایران، هم فرصت‌های ارزشمند و هم چالش‌های جدی را در عرصه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، بهداشتی، زیست محیطی و ... فراهم می‌آورند که اساسا با بهره‌مندی از اندیشمندان و متخصصان و برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های علمی می‌توانیم شاهد پیشرفت و بهبود هرچه بیشتر و بهتر وضعیت زنان باشیم زیرا پیشرفت و توسعه کل جامعه نیز در گرو آن خواهد بود.

       خاطرنشان می‌گردد که بخش قابل ملاحظه‌ای از فعالیت‌های دانشگاهی و تحقیقات علمی دکتر یعقوب فروتن در حوزه موضوعات مرتبط با ابعاد جمعیت شناختی و اجتماعی جنسیت و جمعیت زنان می‌باشد که ازجمله می‌توان به کتاب "جمعیت شناسی جنسیت: با تاکید بر جمعیت زنان ایران"، تالیف: فروتن، یعقوب (1402)، بابلسر، انتشارات دانشگاه مازندران اشاره کرد. اطلاعات تکمیلی و توضیحات تفصیلی در سامانه دانشگاه مازندران به‌شرح زیر قابل دسترسی است:

http://rms.umz.ac.ir/~foroutan/

​​​​​​​