در پی صدور مجوز کاوش لایه­نگاری توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری:

به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، بر اساس درخواست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل، مجوز کاوش لایه­نگاری تپه باستانی کوراییم توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به سرپرستی دکتر رحمت عباس­نژاد سرستی، دانشیار گروه باستان­شناسی دانشگاه مازندران، صادر شد.

بر اساس این گزارش، در این کاوش که در چارچوب تفاهم­نامه پژوهشی فیمابین دانشگاه مازندران و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل از 5 فروردین آغاز شده است تا 10 اردیبهشت 1402 ادامه خواهد داشت، اعضای هیات علمی و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه­های مازندران و تهران و همچنین کارشناسان باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل حضور دارند.

دکتر عباس نژاد ضمن اعلام این خبر گفت: تپه باستانی کوراییم در بخش کوراییم شهرستان نیر در استان اردبیل واقع شده و دربردارنده توالی فرهنگی دوران اسلامی تا پیش از تاریخ است. این تپه از لحاظ گستردگی و تنوع لایه­ها، آثار و بقایای فرهنگی و باستان­شناختی، یکی از مهم­ترین محوطه­های باستانی دشت اردبیل است که کاوش در آن می­تواند در تکمیل جدول گاه‌نگاری و تاریخ‌گذاری استان اردبیل و منطقه شمال غرب ایران و هم‌چنین، ارتباط آن با فرهنگ­های باستانی هم‌جوار کمک شایانی نماید. کاوش لایه­نگاری کوراییم به منظور شناخت توالی فرهنگی دوره­ها و نیز گردآوری و شناسایی نمونه­های مطالعاتی نظیر بقایای فناوری، گیاهی و جانوری آغاز شده است. بقایای گیاهی و جانوری جهت انجام مطالعات آزمایشگاهی به منظور شناسایی گونه­ها و هم‌چنین نمونه­های دیرین­اقلیم­شناسی برای شناخت و بازسازی زیست­بوم­های پیش از تاریخ دشت اردبیل گردآوری و مطالعه خواهند شد.

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با اشاره به این‌که در این فصل کاوش، دو گمانه لایه­نگاری در این محوطه مورد کاوش قرار گرفته است، اظهار داشت: گمانه اول در بلندترین قسمت تپه در جهت شمالی(ارتفاع 12.5 متری نسبت به زمین­های پیرامون) انتخاب گردید که دلیل این مکان­گزینی، وجود برش­هایی بوده که در اثر عوامل انسانی در این بخش ایجاد شده و بیشترین توالی دوره­های استقراری را در اختیار قرار خواهد داد. نتایج حاصل از کاوش(در حال حاضر تا عمق 11 متر)، نشان­دهنده وجود لایه­های دوران اسلامی، تاریخی و پیش از تاریخ است. بقایایی از سفال­های دوره­های قاجار و صفوی در این گمانه به دست آمده است. در لایه­های پایین­تر، سفال و معماری خشتی و سنگی دوران ایلخانی و سلجوقی مشاهده شده است. شواهد وقوع رویدادهای طبیعی از جمله سیل و زلزله(روی گسل سنگاور) در این دوره­های اخیر ملاحظه شده است. پیش از این زلزله، شواهد استقراری دوران صدر اسلام در این محوطه شناسایی شده و این امر بیانگر آن است که وقفه­ای در سکونت ساکنان این محل بین دوران میانه و سده­های اولیه اسلامی به علت زلزله یادشده، رخ داده است. هم‌چنین شواهد دوران تاریخی ایران در لایه­های پایین­تر کاوش گردیده که شاخص­ترین بقایای این دوران که شامل قطعات سفال و معماری خشتی هستند، شواهد مربوط به دوران اشکانی می­باشند. وجود شواهد سایر دوره­های تاریخی پیش از اشکانی و عصر آهن، در حال حاضر در هاله­ای ابهام است و نیازمند تحلیل­های بیش­تر در آینده می­باشد. احتمالا با یک وقفه فرهنگی نسبتا طولانی، شواهد دوره مفرغ در این گمانه­ مشاهده گردیده است.

دکتر عباس‌نژاد افزود: گمانه دوم با هدف کشف و شناسایی مراحل گوناگون دوران مفرغ ایجاد شده است. به همراه سفال­های متنوع این دوره، سفال شاخص موسوم به کورا ارس(نوع یانیقی) و پیکرک­های حیوانی متعدد(شکسته و سالم) به دست آمده است. هم‌چنین، بقایای یک کوره ذوب فلز با ساختار خشتی و شکل تقریبا مدور در این گمانه ثبت و ضبط شده است. قطعاتی از فلزات مس و مفرغ، خاکستر صنعتی و قالب­های روباز در زمره کشفیات این بافت کاوش بوده­اند. ابزارهای استخوانی، پیکرک­های حیوانی، سردوک و نظایر آنها از جمله مواد فرهنگی مکشوفه هستند.

سرپرست گروه کاوش تپه گوراییم با تاکید بر این نکته که نمونه­برداری­های زیادی برای انجام مطالعات تاریخ‌گذاری به روش کربن 14 و سایر مطالعات میان­رشته­ای و آزمایشگاهی انجام پذیرفته است، گفت: لطف و حمایت مسوولان استان اردبیل، شهرستان نیر و بخش کوراییم، موجب اجرای مطلوب این برنامه شده است که از همه آن‌ها صمیمانه تقدیر به عمل می­آید.

رحمت عباس­نژاد سرستی

دانشیار گروه باستان­شناسی دانشگاه مازندران و سرپرست کاوش

04/02/1402