ارتقای اقتدار و امنیت ملی و پیشرانی علم و فناوری در حوزه هوا فضای کشور بعد از انقلاب اسلامی

یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه مازندران در ایام‌الله دهه مبارک فجر با عنوان:

ارتقای اقتدار و امنیت ملی و پیشرانی علم و فناوری در حوزه هوا فضای کشور بعد از انقلاب اسلامی

           به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، دکتر محمد رحمانی عضو هیات علمی گروه علوم محیط زیست دانشگاه و متخصص حوزه سنجش از دور در علوم محیطی، در یک یادداشت تحلیلی به مناسبت ایام‌الله دهه مبارک فجر، به تشریح پیشرانی علم و فناوری در حوزه هوا فضای کشور بعد از انقلاب اسلامی پرداخت.

متن کامل این یادداشت را در زیر مشاهده می‌کنید:

ارتقای اقتدار و امنیت ملی و پیشرانی علم و فناوری در حوزه هوا فضای کشور بعد از انقلاب اسلامی

       در نقشه جامع علمی کشور، هوافضا به‌عنوان یکی از اهداف بخش نظام علم و فناوری و جز اولویت‌های «الف» فناوری تعیین شده است. هم‌چنین هوافضا نقش مؤثری در توسعه دیگر فناوری‌های اولویت‌دار دارد. رشد سریع مخابرات ماهواره‌ای، پیش‌بینی چندین برابر شدن بازار درخواست مشاهده زمین موید اهمیت این موضوع است. نقش بخش هوافضا در ارتقای اقتدار و امنیت ملی، پیشرانی علم و فناوری در دیگر زمینه‌ها و منافع حاصل از سرریز فناوری‌های توسعه‌یافته یا بومی‌سازی شده به دیگر بخش‌ها نیز از جمله دیگر عواملی هستند که هوافضا را در سطح جهانی، به یک بخش راهبردی تبدیل کرده است. در کشور ما، دست‌آوردهای اخیر به ویژه طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌ها سبب افزایش عزت و خودباوری ملی شده و تراز جمهوری اسلامی ایران را در چشم ناظران جهانی ارتقا بخشیده است.

       برخی ویژگی‌ها، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خاص جمهوری اسلامی ایران، هم‌چون سرزمین پهناور و موقعیت ممتاز ژئوپولیتیک، تجربه کسب توانمندی در ساخت، پرتاب و قرار دادن ماهواره، فضاپیما و سایر اجسام پرنده در فضا و بهره‌برداری از آن‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کلاس جهانی، نیروی انسانی مستعد، نخبه و متخصص، ضرورت توجه ویژه به این بخش را نمایان می‌سازد .وجود این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها در کنار فرصت‌های پیشرو، نوید موفقیت‌هایی بزرگ را در آینده‌ای نه چندان دور می‌دهد؛ موفقیت‌هایی که در صورت وجود برنامه‌ای جامع و تلاش مستمر و هم‌دلانه بازیگران بخش هوافضا، دور از دسترس نخواهد بود .تعداد مقالات، کتب، رساله‌های پژوهشی و اختراعات ثبت شده بعد از انقلاب از جمله شاخص‌های علم و فناوری به شمار می‌روند و پایش مستمر آن‌ها نقش به‌سزایی در تدوین سیاست‌های مؤثر در توسعه آن فناوری دارد.

       به طور کلی، ۱۰ کشور در دنیا به معنای واقعی دارای فناوری فضایی هستند که شامل آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، هند، ایران، انگلستان، اوکراین، برزیل و آلمان می‌شوند. در مورد این قابلیت‌ها در ۱۰ کشور نام برده شده می‌توان گفت که کشور آمریکا تقریباً همه ۶ مورد قابلیت که شامل راهبری ماهواره، قابلیت پرتاب، کاوشگر، اعزام انسان به فضا و سایر کرات می‌شود را دارد. کشور روسیه نیز غیر از اعزام انسان به کره ماه، سایر قابلیت‌ها را دارد. کشور چین نیز هم رده با روسیه است. پرتاب ماهواره به فضا در ایران همواره با فراز و نشیب‌های گوناگونی روبه‌رو بوده است.

​​​​​​​

       با همت و تلاش دانشمندان مؤمن و متعهد ایران اسلامی، جایگاه ایران از رتبه ۴۵ در سال ۱۹۹۶ به رتبه ۱۱ جهان در سال ۲۰۱۷ ارتقا یافته است. برنامه‌ریزی دقیق در اواسط دهه هشتاد تا اوایل دهه نود برای استعدادیابی و جذب جوانان نخبه و متخصص با تکیه بر دانش و نوآوری موجب برداشتن گام‌هایی مقتدرانه هم‌چون پرتاب ماهواره امید با ماهواره‌بر بومی سفیر امید در سال ۱۳۸۷ شد و پس از آن، ایران به جمع باشگاه محدود کشورهای دارای توانمندی طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره پیوست.

        طبق آمارهای رسمی بین‌المللی، ایران در سال ۱۹۹۶، در رتبه ۴۵ کشورهای دارای برترین فناوری‌های فضایی قرار داشت. در آن سال‌ها، ایران، سایه تحریم چندانی را در این زمینه احساس نمی‌کرد اما امروز و تا پیش از این دست‌آورد درخشان، ایران، دهمین کشور دارای فناوری‌های نوین فضایی است. آن‌چه در این آمار رشک‌برانگیز نشان داده و تعجب دانشمندان و نوابغ جهانی را در پی داشته آن‌که، ۹ کشور ابتدایی این فهرست، تحت هیچ‌گونه تحریم فضایی قرار ندارند و ایران به عنوان دهمین کشور این فهرست، نخستین کشوری است که با شدیدترین تحریم‌های حوزه هوافضا مواجه است.

       در ایران مأموریت اقتدار آفرینی برای حوزه هوافضا تعریف شده است و در کنار آن بر توسعه اقتصادی و توسعه علم و فناوری فضایی به عنوان پیشران فناوری هم تاکید شده است. از این رو بررسی وضعیت ایران در زمینه شاخص‌های علمی حوزه هوافضا نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول منطقه خاورمیانه در حوزه تولید علم هوافضا قرار دارد.

روابط عمومی دانشگاه مازندران

امور رسانه‌های گروهی

​​​​​​​